Sloterdijk is een gebied in beweging, onderweg naar een nieuwe, duurzame en diverse stadswijk vol ruimte en groen, waar het leven op een nieuwe manier invulling kan krijgen. Corona is hier niet alleen een obstakel, het biedt juist ook kansen. Hoe sluiten de huidige plannen aan bij het Nieuwe Normaal? En hoe corona-proof wordt het nieuwe Sloterdijk?
Vier betrokkenen die samen werken aan de ontwikkelingen in het gebied delen hun visie:
Don Murphy, architect en supervisor van het nieuwe Sloterdijk,
Rudolf de Boer, managing director CBRE, een grote speler op het gebied van zakelijk vastgoed,
Raymond Raadtgever, commercieel manager van het vernieuwende groene woon-werkproject Vertical bij projectontwikkelaar/bouwer Heijmans
en Roel Kupers, projectmanager Sloterdijk-centrum vanuit de gemeente Amsterdam.
Het coronavirus is een game changer, die ons dagelijks leven al maanden in de greep heeft. Ook onze blik op de toekomst verandert. Wonen en werken, leven in de stad, sociale contacten; niets wordt zoals het was. Wat is de belangrijkste impact van corona voor stadsbewoners en bedrijven? En hoe zie je dat terug in het nieuwe Sloterdijk?
Don Murphy: “De natuur wordt echt een toevluchtsoord. Sloterdijk is één van de allergroenste wijken van de stad, met de Bretten, een natuurgebied dat tot aan Haarlem loopt. Die natuur, waar mensen nu meer dan ooit naar verlangen, is hier heel dichtbij.”
Raymond Raadtgever: “Omdat we meer vanuit huis werken, is de omgeving rondom het huis belangrijker geworden. Voor een ommetje door een park dichtbij, of even langs de buurtsuper als korte ontspanningsmomenten in een thuiswerkdag. In Sloterdijk heb je veel sportmogelijkheden op loopafstand, zoals padel, de hardst groeiende sport van dit moment. Er zìjn volop mogelijkheid om als pauze gezond te bewegen.”
Roel Kupers: “Je hebt corona en je hebt de crisis. Daar zit een accentverschil in. De invloed van corona op de stad is gigantisch. Als je elkaar niet kunt ontmoeten, dan raakt dat de stad veel sterker dan het platteland. Er komt een vaccin en dan gaan we wellicht grotendeels weer terug naar het oude. Maar de economische crisis die komt, gaat een grote impact hebben. Gelukkig zie je dat de rijksoverheid nu, in tegenstelling tot de vorige crisis, royaal investeert, in plaats van te bezuinigen. En als ze dat doen in infra en in betaalbare woningbouw, dan ben ik voor dit gebied best optimistisch. De vraag naar betaalbare huisvesting blijft groot, crisis of niet. In Sloterdijk komt een woonprogramma met 40 procent sociale huur, 40 procent middeldure huurwoningen en 20 procent vrije sector. En mocht er kantoorleegstand komen, wat we niet hopen, dan vormt dat vreemd genoeg ook juist een kans: voor meer transformaties naar woningbouw.
Rudolf de Boer: “De coronacrisis heeft een al bestaande trend heel erg versneld, namelijk: thuiswerken. En dat zie je terug in de vraag naar kantoorruimte. Het kantoorgebouw krijgt een nieuwe functie. In plaats van zoveel mogelijk mensen huisvesten, worden het plekken die meer draaien om ontmoeting, waarbij het gebouw in dienst staat van de gebruikers. Kantoren van nu vragen om meer flexibiliteit en vooral meer kwaliteit. En Sloterdijk kan aan die nieuwe vraag tegemoet komen.”
Corona heeft ons op een nieuwe manier bewust gemaakt van onze woon-werksituatie en onze directe omgeving. Plotseling werkte bijna iedereen thuis. Een tijdelijke ontwikkeling die misschien wel helemaal niet zo tijdelijk is, als dat die begin dit jaar leek… Wat zijn de consequenties voor een gemixt gebied als Sloterdijk?
Raadtgever: “Voor corona was thuiswerken bij veel bedrijven – vooral die met wat oude bestuurders – een no-go. Nu zie je dat iedereen om is.” “De kantoortuin is exit,” constateert ook Kupers. “Thuiswerken bevalt veel mensen wel, met minder reistijd. Het nieuwe normaal wordt misschien wel twee dagen thuis en twee of drie dagen op kantoor.”
Maar zakelijk vastgoedkenner De Boer verwacht zeker op de korte termijn niet dat deze ontwikkeling leidt tot minder behoefte aan kantoorruimte. “Werknemers zijn misschien niet meer de hele week op kantoor, maar hebben wel meer vierkante meters per persoon nodig. Het kantoor wordt meer een plek voor meetings. Je zult zien dat de kwaliteit van de gebouwen en locatie en omgeving bepalend gaan worden – en dat biedt mogelijkheden voor een gebied als Sloterdijk. Maar terug naar ‘het oude werken’ gaan we niet meer. De geest is uit de fles.”
“Daarmee zeg je eigenlijk,” merkt Murphy op, “dat ook de woningen moeten worden aangepast aan de nieuwe situatie. Veel mensen willen een groter huis met vaste thuiswerkplek en buitenruimte. Maar daar zijn er te weinig van.” Raadtgever ziet andere oplossingen om aan deze nieuwe vraag te voldoen. “Ik denk dat het ‘m niet zozeer in een grotere oppervlakte zit, maar eerder in een slimme indeling van woningen. En de ontwikkeling van Vertical is al van ruim voor corona, maar daar zitten veel elementen in die goed aansluiten op de nieuwe situatie. Zoals shared living, een ruimte op de 5e verdieping, die je kunt huren voor bijeenkomsten. Er zijn twee slaapkamers voor logés die je kunt reserveren – die hoeven dan niet op de bank te logeren als je een klein appartement hebt – er er zit een klein dakpark bij. Daar kun je in je woonomgeving je benen strekken. Op de begane grond komt horeca met werkplekken. Dus Vertical is al heel coronaproof en een mooi voorbeeld van hoe het nieuwe wonen en werken kan worden.” “Bijna alle plannen in Sloterdijk hebben gedeelde en flexibele ruimtes”, vult Kupers aan. “Floating Gardens heeft het ook, net als het bouwplan van De Alliantie en de buurtkamer van project Lycka van Eigen Haard. Allemaal corona- en toekomstproof.”
Het nachtleven ligt plat, de hotels zijn leeg, de horeca heeft het zwaar en de kantoren worden niet zo intensief gebruikt als voor de pandemie. Door corona is het maar stil op de Sloterdijkse straten… Hoe wordt Sloterdijk (weer) een levendige wijk waar mensen zich op alle momenten van de dag veilig voelen?
Murphy: “We waren goed op weg: vorig jaar rond deze tijd, was het op avonden met mooi weer rondom het station een levendige drukte. Maar corona heeft ons inderdaad teruggezet in de tijd.” Nu is het ook niet zo dat het ‘s avonds he-le-maal uitgestorven is, nuanceert Kupers: “We hebben club Bret, de padelbanen zijn open… “ Maar er moet wel wat gebeuren. Hij schetst een vergezicht: “Sloterdijk wordt een bruisend gebied, één van de verschillende ‘subcentra’ van Amsterdam. Een woon- en werkomgeving, met een soort mini-downtown, met horeca en voorzieningen. Je hoeft niet meer naar de Jordaan voor een leuke avond. De hele zuidkant van Sloterdijk wordt een woonwijk, met torens, lofts, appartementen en woningen. “En het beste recept voor levendigheid en sociale veiligheid is flink doorbouwen met woningbouw,” vult Kupers aan. “Zo krijgen bewoners ook echt het gevoel in een woonbuurt te wonen en zijn er voor de horeca en supermarkt voldoende klanten. Ik heb ook veel vertrouwen in de nieuwe bewoners, die gaan zorgen voor sociale cohesie”.
Maar het is ook een kwestie van communicatie, signaleert De Boer. “We moeten werken aan een betere bekendheid van Sloterdijk, het gebied moet zich nog meer laten zien als het gaat om de kansen en mogelijkheden. Als er straks een paar mooie projecten gerealiseerd zijn, zoals Vertical, dan komen andere kopers en beleggers ook snel.”
Als je naar het Sloterdijk van vandaag kijkt, met zijn spoorlijnen, vierbaanswegen en fly-overs, is het lastig voor te stellen dat je hier straks veilig over lange, groene lanen kunt wandelen en fietsen. Maar de plannen liggen er: de infrastructuur en openbare ruimte gaan flink op de schop. Het doel: uiteindelijk alle voorzieningen die bewoners en werkers nodig hebben op loop- of fietsafstand. Hoe gaat de openbare ruimte eruit zien?
Murphy: “Dit gebied was ooit gebouwd als businesspark, met kantoren verbonden door wegen en parkeerplaatsen. In het nieuwe Sloterdijk krijgen fietsers en voetgangers veel meer ruimte dan de auto’s. Dat is onze belangrijkste focus op dit moment. Zo gaan we de Radarweg vergroenen, het wordt de Radarlaan. En in de plannen voor de openbare ruimte gaat het over straten en stegen.” “En pocket parks!”, vult Kupers aan. Binnen de bouwblokken vind je dan een heel intiem parkje, voor de bewoners. Er komt een soort gelaagdheid, die zorgt voor boeiende loop- en fietsroutes door de bouwblokken heen. Als een miniversie van Singapore. Onze strategie hier heeft eigenlijk drie pijlers. De eerste is door blijven bouwen, zodat je dat woonmilieu krijgt, daarnaast blíjven we kwaliteit eisen van de bouwers en we leveren zelf de kwaliteit in de openbare ruimte die we beloven. Je kunt je bijna niet voorstellen hoe groen het gaat worden!” Murphy: “We willen in de openbare ruimte in het hele gebied diezelfde wow-factor terugbrengen als op het Orlyplein.”
Roel Kupers: “De nieuwe bewoners, ik ben heel benieuwd naar de community die gaat ontstaan, dat gaan we vanuit het stadsdeel ook ondersteunen en faciliteren. En ik heb één droom: een klein theater zou wel ultiem zijn. We zijn ermee bezig maar we weten nog niet of het gaat lukken. Daarnaast staan er ook een aantal broedplaatsen in de plannen, waar creatieven, makers en culturele initiatieven de ruimte krijgen.”
Rudolf de Boer: “Ik ben heel benieuwd naar Edge, een kantorencomplex-nieuwe stijl van 55.000 m2, een complex wat heel veel bedrijvigheid trekt. Het gebouw is ook een geweldige eye-catcher met een enorm glazen atrium. Het gebouw is coronaproof, smart, duurzaam en van hoge kwaliteit. En daarmee samenhangend de komst van APG, vanaf de Zuidas naar Sloterdijk.”
Raymond Raadtgever: “Wij kijken – natuurlijk – heel erg uit naar de oplevering van ons complex Vertical en de hele driehoek waar Vertical verrijst, daar komen nog meer mooie gebouwen, zoals het in co-creatie ontwikkelde appartementencomplex MO*town.”
Don Murphy: “Ik zie ook heel erg uit naar Vertical, en naar het opbloeien van Sloterdijk als wijk. Ik zie Sloterdijk nu als puber, die bezig is om op te groeien van een lelijk eendje naar een stoere zwaan; een succesvol, goed verbonden en stadscentrum. Futuristisch, kosmopolitisch, goed verbonden met Schiphol en de rest van de stad, maar met de natuur en het groen als grote kracht. Ik kan niet wachten.”
Jan van der Laan – APG
Jan is hoofd pensioenuitvoering bij pensioenfonds APG, en werkt al 28 jaar bij Sloterdijk. APG is een van de huurders van het futuristische nieuwe kantoorgebouw EDGE aan de Basisweg 10.
“Toen ik hier 28 jaar geleden begon met werken, was het na zessen vaak helemaal leeg. Sloterdijk is de laatste jaren erg vooruit gegaan als werkomgeving en heel veel levendiger geworden. Voor de lunch is het bijvoorbeeld tegenwoordig heel leuk om een tent in de buurt op te zoeken, En het is een heel groen gebied en leuk om een overleg wandelend te doen. Hoe het nu precies is weet ik niet, want door COVID werk ook ik al maanden thuis. En ik denk niet dat we ooit nog teruggaan naar de oude situatie, waarbij alle werknemers altijd op kantoor zijn: thuiswerken heeft ook grote voordelen. Daarmee verandert natuurlijk de rol van het kantoor, de bezetting zal een stuk minder zijn. We zijn nu bezig om ons voor te bereiden op het in gebruik nemen van ons vernieuwde kantoor bij EDGE en deze kennis wordt dan ook meegenomen in de inrichting. We krijgen een nieuw werkplekconcept, waarbij het kantoor er vooral is om samen te werken en elkaar te ontmoeten.”
Vincent en Joyce van den Brand Horninge – Kopers Vertical
Vincent en Joyce kochten een appartement in Vertical en worden daarmee een van de eerste toekomstige bewoners van Sloterdijk.
Vincent: “We zijn een paar jaar op zoek geweest naar een nieuwe woning, en we hebben veel gezien, maar toen we de plannen zagen van Vertical waren we meteen verkocht. De indeling van ons toekomstige huis, het groene karakter van het gebouw…”
Joyce: “Het is zo vooruitstrevend. We vinden het ook leuk dat we een van de pioniers worden in een nieuw gebied. Het wordt een groene en futuristische wijk, daar ben ik heel benieuwd naar.” Vincent: “Alles kan nog in Sloterdijk. Mensen denken vaak dat het heel ver weg is en industrieel, maar het is eigenlijk heel dichtbij. Sloterdijk wordt natuurlijk ruimtelijk en heel groen, dus dat wordt makkelijk afstand houden, mocht er weer een pandemie uitbreken. Ik ben IT’er en werk nu al maanden vanuit huis. Dat is wel een grote verandering. Het gaat wel heel goed, maar je merkt wel dat je behoeften veranderen: je wilt even de deur uit kunnen, buiten lunchen, een rondje lopen. Nu doen we dat in het Westerpark, dat worden straks de Bretten.”
